Doris Lessing - seniorka z Noblem

Doris Lessing (z domu May Tayler) urodziła się w 22- go października 1919 roku Kermanszah w Persji (dziś Iran). Jej rodzina przeprowadziła się jednak do Rodezji Południowej (dziś Zimbabwe) i tam Doris dorastała, co zresztą opisała później w autobiografii „Under My Skin” („Pod moją skórą). Do 13- go roku życia uczyła się w szkole prowadzonej przez zakonnice, później kształciła się sama, m. in. dzięki dostarczanym z Londynu książkom, wśród których znalazły się np. powieści Dickensa, Scotta, Kiplinga.

Opuściła dom rodzinny mając 15 lat, początkowo pracowała jako pomoc domowa. Dużo czytała, szczególnie pozycje z zakresu polityki i socjologii. W tym czasie zaczęła też pisać, wysyłała teksty do gazet. W 1937 roku przeprowadziła się do Salisbury, tam podjęła pracę jako telefonistka. Mając 19 lat wyszła za mąż za Franka Wisdoma, z tego związku urodziło się dwoje dzieci- syn i córka, jednakże małżeństwo rozpadło się po czterech latach. W 1945 roku pisarka ponownie stanęła na ślubnym kobiercu, jej wybrankiem był żydowski emigrant z Niemiec Gottfried Lessing. Z drugim mężem ma syna, ale ten związek również nie przetrwał, po rozwodzie w 1949 roku Doris zamieszkała w Londynie. W latach 1952 – 1956 pisarka należała do Brytyjskiej Partii Komunistycznej, ta sympatia polityczna skończyła się jednak po stłumieniu rewolucji węgierskiej.

Debiutancka powieść Lessing „The Grass in Singing (nietłumaczona dotąd na język polski) opowiada o białej Afrykance, która opuszcza męża i nawiązuje romans z czarnoskórym służącym. Książka stanowiła krytykę apartheidu, co spowodowało, że Lessing nie mogła odwiedzać RPA i Rodezji. O Afryce i segregacji rasowej traktował także pięcioksiąg „Children of Violence” powstały w latach 1952- 1965.

Etykietkę feministki przylepiono Lessing, gdy ukazała się powieść „The Golden Notebook”(1962). Książka opowiada o pisarce samotnie wychowującej dziecko w początkach XX wieku. Powieść jest zarazem eksperymentem narracyjnym, główna bohaterka rozpisuje swe życie w pięciu notesach: czarny opisuje jej afrykańskie doświadczenia, czerwony stanowi o polityce, żółty zawiera fikcyjną wersję siebie, niebieski to pamiętnik, zaś złoty ma być egzystencjalną syntezą.

W Polsce ukazały się dotychczas książki uważane za mniej znaczące w twórczości Doris Lessing. Jest to np. „Piąte dziecko” - utrzymana w stylistyce grozy opowieść o rodzinie, której harmonijne życie zostaje zburzone z powodu urodzenia się odmieńca Bena. Polskojęzyczni czytelnicy mogą też sięgnąć po kontynuację wymienionej wyżej powieści – „Podróż Bena”.

Pisarka mieszka obecnie pod Londynem. O otrzymaniu Nagrody Nobla dowiedziała się trakcie robienia zakupów, informację skomentowała dość krótko: „To trwało 30 lat. Zdobyłam wszystkie możliwe nagrody w Europie, wszystkie te cholerne nagrody. Jestem bardzo zadowolona. Nobel to królewskie ukoronowanie, jak poker w kartach”. Lessing nie należała do grona faworytów, uhonorowanie jej przez Szwedzką Akademię było więc dla wielu zaskoczeniem.