Pokojowa Nagroda Nobla 2023 - Narges Mohammadi za walkę z uciskiem kobiet

We wrześniu 2022 roku młoda Kurdyjka, Mahsa Jina Amini, została zamordowana w areszcie irańskiej policji do spraw moralności. Jej zabójstwo wywołało największe demonstracje polityczne przeciwko reżimowi w Iranie od czasu jego dojścia do władzy w 1979 roku. Pod hasłem „Kobieta - Życie - Wolność" setki tysięcy Irańczyków wzięło udział w pokojowych protestach przeciwko brutalności władz i uciskowi kobiet. Reżim siłowo stłumił protesty: zginęło ponad 500 demonstrantów, a tysiące zostało rannych, w tym wielu oślepiono gumowymi kulami wystrzelonymi przez służby. Co najmniej 20 tysięcy osób zostało aresztowanych i było przetrzymywanych w areszcie.

Kobieta. Walczy o kobiety, sprzeciwiając się dyskryminacji i uciskowi.

Życie. Wspiera walkę kobiet o prawo do pełnego i godnego życia. Ten bój w całym Iranie oznaczał prześladowania, więzienie, tortury, a nawet śmierć.

Wolność. Prowadzi batalię o wolność słowa i prawo do niezależności, a także przeciw przepisom wymagającym od kobiet zakrywania ciała. Żądania demonstrantów dotyczące wolności odnoszą się nie tylko kobiet, ale i do całej populacji.

Już w latach 90-tych, będąc młodą studentką fizyki, Narges Mohammadi wyróżniała się jako orędowniczka równości i praw kobiet. Po ukończeniu studiów pracowała jako inżynier i felietonistka w różnych reformatorskich pismach. W 2003 roku związała się z Centrum Obrońców Praw Człowieka w Teheranie, organizacją założoną przez laureatkę Pokojowej Nagrody Nobla Shirin Ebadi. W 2011 roku Mohammadi została po raz pierwszy aresztowana i skazana na wiele lat więzienia za wysiłki na rzecz pomocy uwięzionym działaczom i ich rodzinom.

Dwa lata później, po wyjściu z więzienia dzięki wpłacie kaucji, Mohammadi zaangażowała się w kampanię przeciwko stosowaniu kary śmierci. Iran od dawna należy do krajów, w których dokonuje się rocznie największej liczby egzekucji na mieszkańcach. Od stycznia 2022 roku w Iranie na karę śmierci skazano ponad 860 więźniów.

Działalność przeciwko karze śmierci skutkowała ponownym aresztowaniem Narges Mohammadi w 2015 roku i dodatkowymi latami za kratami. Aktywistka sprzeciwiała się stosowaniu przez irański reżim tortur i przemocy seksualnej wobec więźniów politycznych, zwłaszcza kobiet.

Kiedy więźniowie polityczni przetrzymywani w okrytym złą sławą więzieniu Evin w Teheranie dowiedzieli się o ubiegłorocznej fali protestów, po raz kolejny przywództwo wśród nich objęła Mohammadi. Z więzienia wyrażała poparcie dla demonstrantów i organizowała akcje solidarnościowe wśród współosadzonych. W odpowiedzi władze więzienne wprowadziły dla niej jeszcze silniejsze ograniczenia - Mohammadi miała zakaz odbierania połączeń telefonicznych i odwiedzin gości. Mimo to udało jej się przemycić artykuł, który „New York Times" opublikował w pierwszą rocznicę zabójstwa Mahsy Jiny Amini. Przesłanie tekstu brzmiało: „Im więcej z nas zamykają, tym silniejsi się stajemy". Działaczka z więzienia pomogła sprawić, aby protesty nie wygasły.

Narges Mohammadi to kobieta, obrończyni praw człowieka i bojowniczka o wolność. Przyznając jej tegoroczną Pokojową Nagrodę Nobla, Norweski Komitet Noblowski pragnie uhonorować jej odważną walkę o prawa człowieka, wolność i demokrację w Iranie. Tegoroczna Nagroda Pokojowa jest także wyrazem uznania dla setek tysięcy ludzi, którzy w ubiegłym roku demonstrowali przeciwko polityce teokratycznego reżimy, która dyskryminuje i uciska kobiety. Jedynie poprzez zapewnienie wszystkim równych praw, świat może osiągnąć braterstwo między narodami, które starał się krzewić Alfred Nobel. (...)